dinsdag, januari 30, 2018

Schokland eiland in de polder


Afgelopen zaterdagmiddag zijn we weer eens naar Schokland geweest, naar dat bijzondere eiland op het droge in de Noordoostpolder. Ze waren in het museum de boel aan het verbouwen, dus daar konden we nu niet terecht. Maar in het museumkerkje draaide een film over de geschiedenis van Schokland. Leuk, ook al hadden we daar al vaker iets dergelijks gezien. Echter toen tot onze verbazing het kerkje op een gegeven moment ineens vol stroomde met mensen werd het pas echt leuk. Wat bleek, het gezelschap had verhalen vertelster Jannetje(Janny) Rieff, een Schokker nazaat, uitgenodigd. We konden gewoon blijven zitten, we vielen zeg maar met onze neus in de boter. Een begenadigd verhalen vertelster in klederdracht, die a.h.w. in de huid van haar grootmoeder kroop. In de tijd dat de Schokkers nog op het eiland leefden en ze keer op keer werden belaagd door een woeste Zuiderzee. Prachtig, een verhaal over het wel en wee van de Schokkers, in een tijd die reeds ver achter ons ligt. Ik denk dat ze zo'n klein uurtje onafgebroken aan het woord was, maar ze heeft ons geen moment verveeld!

maandag, januari 29, 2018

de Stijl voorbij in de Zonnehof


In de tentoonstelling 'De Stijl voorbij. Gerrit Rietveld en de jaren vijftig' in de 'Zonnehof', Rietvelds in 1959 gebouwde tentoonstellingspaviljoen in Amersfoort, wordt o.m. in het bijzonder een relatie gelegd tussen andere door Rietveld ontworpen tentoonstellingspaviljoens uit de jaren vijftig. Met name het in 1954 als kunstzaal ontworpen paviljoen voor de Nederlandse bijdragen aan de Biënnale van Venetië, en het in 1955 voor de Internationale Beeldententoonstelling in de open lucht Sonsbeek 55 ontworpen paviljoen. (De laatste is in 1964 opnieuw opgebouwd in de beeldentuin van het Kröller-Müller Museum) Van deze paviljoens zijn op schaal 1:100 geprinte maquettes te zien, prachtig en tot in het kleinste detail uitgewerkt. Schoolvoorbeelden van het functioneel en zakelijk bouwen van na de Tweede Wereldoorlog, sober en met bijna Spartaanse trekken onderscheiden ze zich internationaal om de ruimtelijke kwaliteiten.

Maar ook andere ontwerpen van Rietveld uit de jaren vijftig worden in de tentoonstelling belicht. Bijvoorbeeld variaties van de Amersfoortse
stoel, met moderne stofontwerpen van kunstenaar Baukje Rienks, de stoel Mondial en een remake van een vliegtuiginterieur van de Lockheed Electra. En ook zagen we een authentiek deel van de perskamer van Unesco in Parijs, die Rietveld in 1958 ontwierp. Een mooie tentoonstelling over Rietveld en zijn functionele en zakelijke kijk op de architectuur van de jaren vijftig. Prachtige details ook, maar technisch, zeker volgens de huidige (milieu)normen eigenlijk onverantwoord. 'Goeie architectuur lekt' schijnt Rietveld ooit te hebben geroepen. Hij verwachte van de techneuten dat ze zijn ranke details wel water- en tochtdicht kregen met behoud van de architectonische kwaliteit. Maar dat lukte bij lange na niet altijd, als de huidige bouwkundigen een problematisch detail moeten uitwerken, willen ze dan ook nog wel eens gekscherend tegen elkaar roepen dat goeie architectuur mag lekken!

vrijdag, januari 26, 2018

Het Schuitengat weer betont!


De Waddenzee is bekend om de natuurlijke morfologische ontwikkelingen in het gebied. Op de lagere school leerden we al dat de Waddeneilanden van nature constant aan de wandel zijn, net als alle banken in de Waddenzee die alleen bij laagwater te zien zijn. Door menselijk ingrijpen als o.m. zandsuppleties, aanpoot en aanleg van resp. helmgras en dijken houden we de Waddeneilanden tot nog toe aardig op hun plaats. Anders is dat met de banken in de Waddenzee, de vaarroutes worden door Rijkswaterstaat constant gecontroleerd. En zo nodig wordt er gebaggerd of/en worden de boeien verlegd. Eén van de bekendste probleemgebieden in deze is het Schuitengat, de aanlooproute naar de haven van West-Terschelling.

Het Schuitengat vormde tot midden jaren negentig de hoofdverbinding met het Stortemelk, dat naar zee leidt, en de Vliestroom, die het begin is van de vaargeulen naar Harlingen. Maar in de jaren negentig slibde het Schuitengat t.p.v. de doorgang naar het Stortemelk en de Vliestroom vrij snel dicht. Mijn schrikreactie toen ik daar destijds met m'n zeilbootje, meanderend van boei tot boei, de grond raakte omdat ik de verkeerde boeien met elkaar relateerde, staat mij nog helder voor de geest. Toen het met de veerboten echt niet meer te doen was, heeft Rijkswaterstaat nog een tijdje geprobeerd het Schuitengat middels baggeren open te houden, maar dat was vechten tegen de bierkaai, de natuur gaf zich niet gewonnen. Besloten werd de Slenk, een smalle geul van Schuitengat naar de Meep tussen de Groote Plaat en de Jacobs Ruggen uit te baggeren. Een klus die tot op de dag van vandaag moet worden ondergehouden om de haven van West-Terschelling voor de veerboot bereikbaar te houden.



De natuur is echter ook niet stil blijven staan, want het Schuitengat is sinds midden jaren negentig alweer aardig uitgesleten en officieel betont. Reeds enige tijd maakt de recreatievaart er weer gebruik van, en neemt ook de snel-veerboot bij hoogwater de kortere route vaak. Voor de 'Friesland', de langzame veerboot, is de opening in de afsluitende zandbank tussen het Schuitengat en de Vliestroom nog vaak te krap (moet minimaal 120 meter breed zijn) dus die neemt vooralsnog de Slenk. Nog een kwestie van tijd denk ik. Bovenstaand filmpje geeft een aardig beeld van dit prachtige en dynamische gebied. Je ziet het baggerschip in de Slenk aan het werk en veerboot 'Friesland' vanuit de Slenk het Schuitengat opdraaien, richting West-Terschelling!

dinsdag, januari 23, 2018

Times Square in mini-formaat


De dubbeltentoonstelling 'The America Dream' in Assen en Emden (Dtsl.) omvat een periode van ruim 70 jaar. In het Drents Museum ligt de focus op de eerste twintig jaar (1945-1965). Toen we daar onlangs rondliepen waanden we ons in New York, in de omgeving van Times Square en Broadway. Ze hadden de expositie min of meer ingericht naar het stratenpatroon in Manhattan, waar de ontwikkelingen van de kunst in de eerste twee decennia na de 2e wereldoorlog middels een tijdlijn met videobeelden, tekeningen en geluidsfragmenten werd verbeeld. Terwijl ze in de zijstraten kunstwerken in diverse stijlen uit die periode hadden gehangen. 'The American Dream' in Assen, een mooie expositie die ook mooi wordt gebracht!

zaterdag, januari 20, 2018

over duurzaamheid gesproken


In mijn stukje 'Klaverbank' van 8 0ktober 2011 worden door Greenpace zeepaardjes met grote stenen op de zeebodem geplaatst. Grote obstakels voor vissers, die volgens de natuurorganisaties in verboden Natura 2000 gebied vissen, en met hun zware sleepnetten het unieke bodemmilieu van de Klaverbank naar de ratsmodee helpen. Twistpunt was de afmeting van het Natura 2000 gebied, oorspronkelijk was men van plan ca. 1100 km2 te reserveren, maar de visserijsector wilde eigenlijk niet verder gaan dan ca. 500 km2. Vijf jaar later, om precies te zijn op 27 mei 2016 is uiteindelijk een gebied van ruim 1540 km2 definitief door het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit aangewezen als Natura 2000 gebied. Winst voor het milieu dus!

Maar wat door vissers en diverse milieuorganisaties ook als winst voor het milieu wordt gezien is de ontwikkeling van de z.g. pulsvisserij. Weg met het zware sleepnet van de boomkor, die niet alleen het bodemleven naar de ratsmodee helpt, maar ook een keer zoveel brandstof verbruikt en CO2 uitstoot heeft. Pulsvisserij dus, goed voor het milieu, een duurzame innovatie van de visserijsector. Ga ermee door zou je zeggen, temeer ze met deze methode volgens de vissers ook nog eens minder bijvangst hebben. Maar in Straatsburg denken ze daar kennelijk toch anders over. Terwijl de EU de pulsvismethode aanvankelijk toestond, weliswaar als experiment, heeft het Europees Parlement afgelopen week gestemd voor een totaal verbod op de pulsvisserij. Het één en ander tot groot genoegen van de Franse vissers, die volgens een Nederlandse visser zelf nooit aan innovatie in de sector doen. Over de pulsvisserij zal denk ik het laatste woord nog niet gesproken zijn, evenals over een betrouwbare overheid!

woensdag, januari 17, 2018

oude ambachten - nw. design


Oude ambachten en hedendaags design - in Studio ZZM vinden ze elkaar
, lazen we in de brochure van het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen. Een bijzondere tentoonstelling waarbij in verschillende studio’s werk van een aantal internationale ontwerpers te zien was. Ontwerpers die zich hebben laten inspireren door de ambachten en collectie van het Zuiderzeemuseum. Boeiend te zien hoe de typisch Nederlandse collectie bij de kunstenaars Åbäke, Martino Gamper, Alexis Gautier, Jing He, Noam Toran & Marloes ten Bhömer en Studio Brynjar & Veronika zoveel verschillende associaties opriep. Daarin schuilt uiteraard ook meteen de artistieke waarde en zeggingskracht van de tentoonstelling Studio ZZM.

maandag, januari 15, 2018

muzikaal reisje langs de kaap


Een muzikaal reisje langs de Westkaap van Zuid-Afrika met het 'Khayelitsha United Mambazo Choir' samen met de Xhosa-zangeressen Lungiswa Plaatjies en Nomapostile Nyiki en de Afrikaanse rapper Jitsvinger. Dat leek mij wel wat, lekker onderuitgezakt in een comfortabel theaterstoeltje genieten van opzwepende ritmes, afgewisseld met fraaie ingetogen nummers uit een gebied dat bekend staat om zijn rijkdom aan talen, culturen en tradities. Ik las dat de cast zou worden begeleid door Dionys Breukers, een Nederlandse multi-instrumentalist, en dat de 'South African Road Trip-Celebrating Life', de titel van de voorstelling, zich zou afspelen tegen een podiumbreed video-decor met relevante filmbeelden over en van de Westkaap. Dat beloofde allemaal wat, vol verwachting klopte mijn hart!

Allerlei Zuid-Afrikaanse nummers kwamen in de ongeveer anderhalf uur durende voorstelling voorbij. Ik heb mij geen moment verveelt, prachtige nummers in wisselende bezetting, de ene keer uitbundig en aanstekelijk, de andere keer ingetogen en breekbaar. Allemaal tegen een achtergrond waarop Zuid-Afrikaanse beelden, citaten en soms vertalingen van de zang werden vertoond. Mooi gedaan allemaal!

En toch miste ik iets in de voorstelling. Mogelijk dat mijn plek in theater Veluvine er enigszins debet aan was. Ik zat hoog en aardig ver van het podium af, want behalve dat ik de teksten vaak niet verstond, waren de citaten en vertalingen op het podiumbrede video-decor voor mij ook vaak moeilijk leesbaar. Echter deze feiten vormden denk ik niet de hoofdzaak van mijn kritiek. Want de muziek vond ik niet alleen van hoog niveau maar ook goed invoelbaar, en dat is heel wat als je de tekst niet kan verstaan. Celebrating Life, ofwel het leven vieren is een nogal breed begrip. In de Westkaap van Zuid-Afrika, bekend om zijn rijkdom aan talen, culturen en tradities, zal toch ergens een rode draad lopen, een soort van groots gemene deler. Daar was ik benieuwd naar, maar ondanks dat rapper Jitsvinger op zijn manier zang en muziek af en toe in een context plaatste, heb ik die niet kunnen ontdekken. Ik vond 'South African Road Trip-Celebrating Life' uiteindelijk een mooie, maar summiere en moeilijk te duiden mix van van alles wat!


South African Road Trip - Celebrating Life from E Veldkamp on Vimeo.

donderdag, januari 11, 2018

Volvo Ocean '17/'18: posities


Toen Cornelis (Conny) van Rietschoten (1926-2013) in 1977 meedeed aan de Whitbread, de grootste zeilrace ter wereld was hij 51 jaar oud. Met het familiebedrijf Van Rietschoten en Houwens, een elektrotechnisch ingenieursbureau, had hij toen fortuin gemaakt. Zo kon hij met eigen geld en een weloverwogen programma van eisen de tweemaster 'Flyer I' laten bouwen bij Royal Huisman in Vollenhove, naar een ontwerp van Sparkman & Stephens. Hij was aanvankelijk een outsider in het wedstrijdveld, niemand hield rekening met de onbekende Nederlander. Maar dat veranderde door de prestaties van Conny en zijn crew snel. Hij won de Whitbread 1977-1978 op handicap. En toen hij met de 'Flyer II' de Whitbread 1981-1982 won op alles, kon zijn naam niet meer stuk in het wereldje van zeezeilers.



De 'Flyer I' was voor zijn tijd een moderne boot, gebouwd van aluminium, lang en slank en met een geknepen kont. De boot moest goed zijn, maar vooral ook goed getest. De 'Flyer I' met een totale lengte van 20,85 meter en een diepgang van 3,15 meter, had al 10 duizend mijl onder de kiel toen hij aan de start verscheen. Het was omwille van gewichtsbesparing een kale boot, maar had desalniettemin voldoende ruimte en comfoor voor de crew om uit te rusten. Vergeleken met de racemonsters in de Volvo Ocean, de huidige naam van de grootste zeilrace ter wereld, was de 'Flyer I' met zijn opbollende spinnakers, luxe hutten en een maximale snelheid van 14 knopen maar zwaar en log. De huidige schepen van flinterdun carbon hebben die luxe allang niet meer, ze hebben meer weg van een met boegspriet uitgevoerde surfplank van totaal 22,14 meter en een kantelkiel van ca. 4,50 meter. Ware racemonsters, er zijn snelheden gemeten van 42 knopen, ofwel 77,78 km/h, onvoorstelbaar!



Maar als er geen wind is, zijn ook de racemonsters niet vooruit te branden. Momenteel varen ze van Melbourne naar Hong Kong en dobbert de vloot rond de evenaar ergens ten noordoosten van de Solomon Islands. Vooruit wil niet erg, maar branden des te meer, geen benijdenswaardige positie. Storm is niet leuk, maar zo'n dobberpartij in de tropische hitte is veel erger. Ik vond een paar uur dobberen op het IJsselmeer tijdens een flauwte bij 25º C al een kwelling van formaat!

dinsdag, januari 09, 2018

Buitengewone landschappen.


Afgelopen zondag nog op de valreep 'HORTUS' gezien. Een tentoonstelling in 'Kasteel Het Nijenhuis' in Heino/Wijhe over het werk van de Leipziger kunstenaar Markus Matthias Krüger (1981). Buitengewone landschappen door de mens gevormd, maar geen mens te zien. Bizarre, verstilde en vaak verontrustende scènes, magisch realistisch werk haast. Bomen die door daken groeien, planten die huizen overwoekeren en vuur dat de boel in lichterlaaie zet. Werk dat me ook vaak deed denken aan werk van de Amerikaanse kunstschilder Edward Hopper (1882-1967). Alles strak en heel fijn geschilderd, er gebeurt ogenschijnlijk weinig of niets, maar dat is schijn, er gebeurt juist heel veel. Markus Matthias Krüger weet op de één of andere manier de meest bizarre sferen haarfijn op het doek te vertolken. Dat doet hij perfect, schilderen kan hij in mijn ogen als de beste!

zaterdag, januari 06, 2018

over constructivistische kunst


We zijn onlangs naar een tentoonstelling geweest in Museum Belvédère in Heerenveen-Oranjewoud. Een tentoonstelling over constructivisme en de relaties en verbanden in die stroming tussen Belgische en Nederlandse kunstenaars in met name de eerste periode van het interbellum d.w.z. in de twintiger jaren van de vorige eeuw. De grote belangstelling die in Nederland uitgaat naar 'De Stijl' en kunstenaars als Piet Mondriaan (1872-1944), Theo van Doesburg (1883-1931) en Bart van der Leck (1876-1958) doet wel eens vergeten dat er ook andere brandhaarden van ‘nieuwe kunst’ waren. Juist in het Stijljaar 2017 vestigt Museum Belvédère naar eigen zeggen daarom voor het eerst de volle aandacht op de relaties tussen de z.g. 'zuivere beelding' in België en het 'constructivisme' in Noord-Nederland.
In de relaties tussen beide landen hebben de tijdschriften 'Het Overzicht' en 'De Driehoek' een belangrijke rol gespeeld. Onder aanvoering van redactieleden Jozef Peeters (1895-1960) en Michel Seuphor (1901-1999) bracht het kunstenaars samen uit Nederland en Vlaanderen. Onder hen bevonden zich Wobbe Alkema (1900-1984), Karel Maes (1900-1974), Jan van der Zee (1898-1988), Victor Servranckx (1897-1965) en Carel Willink (1900-1983). De tentoonstelling 'Constructivistische Verbanden' omvat werk en documenten van deze kunstenaars, maar ook van onder meer: Jozef Peeters, Felix de Boeck (1898-1995), Hendrik Werkman (1882-1945) en Thijs Rinsema (1877-1947). Een mooie, maar ook bijzondere tentoonstelling!

donderdag, januari 04, 2018

ark van Noach op drift in Urk


Pijpenstelen heeft het gisteren geregend, mijn terras stond een tijdlang helemaal blank. Ik was even bang dat onze lieve heer weer tot een grote schoonmaak was overgegaan, omdat hij weer eens ontevreden was over ons gedrag alhier. Maar dat viel gelukkig mee, hoewel de ark van Noach, die oerlelijke in 2006 ergens in Noord-Holland door een godsdienstwaanzinnige malloot gebouwde pieremachochel, zichzelf in Urk al van de kade had los gerukt, en op eigen houtje was gaan varen. Erg ver kwam ze niet, er lagen nog teveel obstakels op haar route, maar stel je eens voor dat het was blijven regenen. Het is denkbaar dat de ark dan nu ergens op de Vaalserberg op betere tijden lag te wachten.

maandag, januari 01, 2018

mijn notoir hypocriete gnoom


Bovenstaande strip vind ik nou een mooi staaltje van wrange humor. Sigmund, die hypocriete gnoom van een psychiater krijgt eens een keer een koekje van eigen deeg. Altijd steekt hij de draak met zijn patiënten, maar nu zitten ze die akelige zielknijper zelf een keer op de huid, hij weet niet hoe snel hij binnen komen moet. Dat ze hem met vuurwerk bekogelen is uiteraard minder mooi, het is solliciteren naar een vuurwerkverbod. Maar aan de andere kant zal de traumatische ervaring hem hopelijk leren, om zijn wrange en cynische commentaren op de wereld om hem heen in het nieuwe jaar eens wat te temperen. Hoewel, misschien toch ook maar liever niet, de strip zou er ongetwijfeld een stuk saaier van worden!