Oliebollentijd en melancholie.

Nog even een paar oliebollen wegwerken en dan is ook 2018 achter de horizon verdwenen. Maar geen zorg, want 2019 is reeds in beeld en heeft na verwachting ook weer van alles en nog wat voor ons in petto. Op de een of andere manier is dit een tijd waarin ik dingen ga overpeinzen. Ik denk meer na over de toevalligheid van het bestaan en over allerlei gebeurtenissen die zich hebben voorgedaan. 'Tempus fugit' ofwel 'De tijd vliegt'. Het maakt me niet somber, soms wel wat weemoediger. Maar evengoed houd ik mij minder met vroeger bezig dan met het heden!

Een kerstdiner in Harderwijk.

Het was weer oergezellig tijdens ons traditionele kerstdiner, waarvoor deze keer Christa en Jan Richard hun huis hadden opengesteld. Met z'n dertienen waren we, en iedereen had een bijdrage aan het menu geleverd. Soep, garnalensalade, diverse soorten puree, rollade, peertjes, noem maar op, allemaal even lekker en helemaal met de nodige wijntjes erbij. Tussendoor werd er heel wat afgebabbeld en werd er zowaar ook nog een z.g. 30 seconden spel gespeeld, het was als vanouds weer heel genoeglijk allemaal. Kerstmis, doorgaans gezelligheid troef, maar wat vieren we eigenlijk ook al weer?

Daar had niemand het over, en ik al zeker niet sinds ik in een zeer ver verleden een punt heb gezet achter welke vorm van religie dan ook. Maar dat neemt niet weg dat ik het natuurlijk nog goed weet. Met Kerstmis wordt namelijk de geboorte van het kindje Jezus gevierd. Christenen geloven dat Jezus als Zoon van God de zonden van de mens op zich nam. De naam kerstmis komt van de woorden Christus en mis en staat voor de de viering in de kerk. Kerst wordt gevierd op 25 en 26 december. Die data grijpen terug naar lang geleden, naar feesten rond Midwinter op 21 december, waarbij het boze werd verjaagd en het licht werd begroet.

De symboliek dat het boze na Midwinter wordt verjaagd en het licht wordt begroet spreekt mij erg aan. Daarom blijft het kerstfeest voor mij, net als vroeger, altijd het feest van het licht!

De Wolf is terug in Nederland.

Vroeger liepen er veel meer honden los op straat. Als ik naar mijn tante fietste, die nogal achteraf woonde, kwam ik langs menig huis waar Bello, Bas, Bruno of Keesje mij al stonden op te wachten. Blaffend en grommend kwamen ze achter de heg vandaan en joegen ze mij de stuipen op het lijf als ik ze op de fiets, hijgend als een molenpaard, probeerde voor te blijven. Overigens probeerde ik mijn gedrag vaak in de hand te houden met de gedachte 'blaffende honden bijten niet', dat meestal ook wel opging. Maar vanaf het moment dat ik toch een keer door een bouvier in mijn kuiten werd gepakt, putte ik aanzienlijk minder troost uit die gedachte. En ondanks de lieve hond die mijn dochter ooit had, zijn mijn gevoelens voor de hond in het algemeen dan ook enigszins controversieel gebleven.

Deze herinneringen kwamen bovendrijven, toen ik las dat de wolf terug is in Nederland. Leuk, maar je zal tijdens een wandeling op de Hoge Veluwe maar zo'n beest tegenkomen. Krijg al de kriebels als ik er aan denk. Maar geen paniek volgens bioloog Midas Dekkers, wolven zijn schuwe dieren en zullen zich zover mogelijk bij de mensen vandaan houden. Bovendien is hun territorium zo immens groot, dat er in heel Nederland voor maximaal twintig wolven plaats is, dus waar hebben we het over. Zet dat eens af tegen de 1 á 2 miljoen nep-wolven in Nederland, namelijk de gewone hond, die toch echt van hetzelfde soort is, canis lupus, en jaarlijks zo'n tienduizend mensen het ziekenhuis inbijten. Of de getallen van Midas Dekkers helemaal kloppen weet ik niet, maar ik troost mij nu in ieder geval wel met de gedachte dat ik niet bang hoef te zijn voor de wolf!

Herinneringen, herinneringen

Haast traditioneel wil ik eind december nogal eens terugblikken op het afgelopen jaar. Wat heeft het mij gebracht, wat heb ik nog niet bereikt, van dat soort vragen. Nutteloze mijmeringen eigenlijk, leuk om even bij stil te staan, maar het is waarschijnlijk zinvoller om vooruit te blikken. Maar goed, van het één kwam het ander, het terugblikken beperkte zich niet enkel tot het afgelopen jaar. Ik doolde op een gegeven moment rond in een ver verleden. Echter toen doemde ook ineens de vraag in mij op, in hoeverre een mens kan terugblikken. Kan een mens eigenlijk wel weten wanneer zijn eerste echte herinnering was? Wij krijgen zoveel informatie te verwerken die wij weer vergeten, dat het mij moeilijk lijkt om dat vast te stellen. Dick Swaab zegt trouwens in zijn boek 'Wij zijn ons brein' dat we een bepaald gebiedje in onze hersenen hebben dat er voor zorgt dat we precies datgene opslaan wat we willen onthouden. Tja, wie het weet mag het zeggen. Ik reed pas nog langs het Concertgebouw, zal mijn kinderen toch eens vragen of er bij hun überhaupt wat is blijven hangen van onze concert- en toneelbezoekjes in de jaren 70 en 80.

gravend iets winnen in H'wijk

Behalve dat handel gedreven werd in Hanzestad Harderwijk, droeg de visserij in het verleden ook nog een steentje bij aan de welvaart. En toen in 1932 ook deze bron van inkomsten praktisch wegviel door de Afsluitdijk, deed in 1934, middenin de crisisjaren, de industrie zijn intrede in de vorm van Asbestona. Iedereen blij, de fabriek bood een welkom alternatief voor de vele werkloze vissers. Daarbij stapten veel vissers over op het houden van eenden in de buitengebieden rond Harderwijk. Voor de simpele eendenschuren werden de goedkope asbestplaten gebruikt. Daarnaast konden boeren en overheden gratis resten asbest halen bij de fabriek om wegen mee te verharden. Nog in 1975 kreeg de directie van Asbestona het beeld 'de asbestdelver', een kunstwerk van de Duitse kunstenaar Johann Robert Korn (1873-1921) aangeboden door het personeel ter ere van het 40-jarig bestaan van de fabriek.

Maar niet lang daarna begonnen de problemen rond asbesttoepassingen zich op te stapelen. En toen in de jaren tachtig algemeen werd aangenomen dat elke afzonderlijke vezel een risico voor de gezondheid vormde, is het streven er op gericht geraakt asbest uit het dagelijkse leven te verwijderen. Geleidelijk aan drong het in Harderwijk door dat ze met een fors milieuprobleem zaten opgezadeld. Behalve op de z.g. vloeivelden bij de fabriek, was de vervuiling door het intensieve gebruik van slijtvaste en onbrandbare vezels op veel verschillende plekken op Harderwijks grondgebied ook enorm. De bodem moest op veel plekken drastisch worden gesaneerd!

Met de ontwikkeling en uitvoering van o.a. het 'Waterfront' is het één en ander voortvarend aangepakt. Boskalis zette daarbij een uniek instrument in de strijd. Met een enorme stofzuiger werd schone grond uit de diepte opgezogen en bovenop de met asbest vervuilde grondlaag gestort. Zo werd de grond op locatie gesaneerd met een 2 meter dikke schone leeflaag. Zo heeft 'de asbestdelver' uiteindelijk moeten wijken vaar 'de schone gronddelver'. Een afgesloten episode in de Harderwijkse geschiedenis die we niet moeten vergeten. Het beeld 'de asbestdelver' verdient wat mij betreft een plek in het 'Waterfront'.

op een winterfeestje in Putten

De entree van het pand van de voormalige Marskramer in de Kerkstraat te Putten, dat er overigens maar onttakeld bijlag, hadden ze enig cachet proberen te geven middels een rode loper, langszij gelardeerd met enkele ballonnen. De deur stond uitnodigend wagenwijd open, binnen was het dan ook net zo koud als buiten. Een paar kleumende standhouders waren hun waar aan het uitstallen. De één met zelfgemaakte hoedjes die zo konden meedingen met de eerstkomende prinsjesdag, de ander met portretten en andere vormen van nep-kunst. Zaken die mij absoluut niet vrolijk konden stemmen, totdat ik in de hoek van de immens koude ruimte het podium ontdekte. Ha, ha, toch iets positiefs, daar kwam ik voor, dit was ongetwijfeld het platvorm waarop kleinkoor 'Cantiamo' haar kerstrepertoire ten gehore ging brengen. En ja hoor, even later was het zover en heb ik ondanks de kou en andere ongerieven een halfuurtje genoten van de prachtige zangkusten van dit zo langzamerhand zeer gerenommeerde Puttense kleinkoor!

Kerst in Putten met kleinkoor 'CANTIAMO' from E Veldkamp on Vimeo.

Tegenstellingen in het CODA.

Het beeld dat de kartonnen kerststal van kunstenaar Couzijn van Leeuwen (1959) bij de entree van het CODA museum in Apeldoorn bij mij oproept, staat in schril contrast met de tentoonstelling 'Beauty of the Battle', even verderop in het museum. Deze tentoonstelling confronteerde ons in beeld en geluid met de schijnbare tegenstellingen die geweld, strijd en haat oproepen. Een gevecht roept in eerste instantie afkeer op, maar als dit wordt verbeeld in een schilderij of een dansvoorstelling om maar iets te noemen, blijkt er ook schoonheid in te kunnen schuilen. Een intrigerende gewaarwording, in 'Beauty of the Battle' worden in zowel schilderkunst, beeldhouwkunst, videokunst, performancekunst en installatie en dans de grenzen verkend van haat en liefde, gevaar en schoonheid.

Staverden, verstild landschap

Onze wandeling vandaag op landgoed Staverden, was een wandeling door een landschap dat was omgetoverd in liefde en sereniteit. Het was de winterse verstilling, harmonieus verweven met warme gevoelens.

over vocalisten en rietblazers

Kleinkoor 'Vol-Luid', ruim twee decennia geleden door Jeanette van Doggenaar opgericht, heeft in de laatste twee jaar twee keer een naamsverandering ondergaan. En wel van kleinkoor 'Pavane' tot kleinkoor 'Contiamo'. De naam 'Pavane' bleek op problemen te stuiten, een koor uit Wezep had namelijk dezelfde naam al eerder en maakte bezwaar, het zij zo. Tot zover wetenswaardigheden over het prachtige kleinkoor uit Putten die er nu niet meer toe doen. What's in a name? En repertoire en klankkleur hebben er niet onder geleden.
Kleinkoor 'Contiamo' dus, gaf zaterdagmorgen o.l.v. dirigent Hetty van Beek in de Catharinakapel tijdens het bekende koffieconcert weer een mooi staaltje zangkunst weg. Dat het in de smaak viel was aan het publiek, dat in volle getale was komen opdraven, goed te merken. En ook de intermezzo's van het klarinet kwintet 'Con Penta', waar Hetty van Beek ook deel van uit maakt, viel erg in de smaak. Ach ja wat doet het er ook toe hoe de wonderschone klanken tot stand komen. Zowel bij de vocalisten als bij de rietblazers komen ze tot stand door de lucht met wisselende spanning zijn of haar stembanden dan wel riet te laten passeren. Koffieconcerten in de Catharinakapel, een gratis inloopfenomeen tijdens de drukke zaterdagmarkt op het Kloosterplein, heel mooi!

Een meeslepende verhaallijn.

'Artvark Saxophone Quartet' speelde gisteravond in de Catharinakapel TRANCE, een meeslepend en kleurrijk verhaal in zeven delen dat in ongeveer drie kwartier a.h.w. in één adem werd gebracht. TRANCE is 'A symphonic poem for hogs and a truffle'. Een symfonisch gedicht voor varkens en een truffel, dat feitelijk een symbolische verhaal van vier varkens op ontdekkingstocht is, die zich bij thuiskomst min of meer afvragen of ze er ook wijzer en gelukkiger op zijn geworden.

De langgerekte toon, waar altsaxofonisten Bart Wirtz en Rolf Delfos, tenorsaxofonist Mete Erker en baritonsaxofonist Peter Broekhuizen mee begonnen in het eerste deel 'As all is now', was feitelijk het startschot voor allerlei uiteenlopende sferen. Van helder en sprankelend naar melancholisch en sereen en van rustige ritmes naar kakofonische uitbarstingen van klanken. Maar een samenspel dat hoe dan ook altijd in balans bleef, prachtig!

Na de pauze werden de gerenommeerde rietblazers vergezeld door de Nederlands/Kameroense zangeres Ntjam Rosie (Kameroen, 1983) met hoogtepunten uit Homelands, een gezamenlijk project. Ntjam Rosie was a.h.w. het vijfde instrument in het geheel. Ze zong, droeg teksten voor en deed aan stempercussie, al dan niet begeleidt door het kwartet, of haar eigen gitaar, prachtig. Ook hier zat wat mij betreft een meeslepende verhaallijn in. Het was een lust voor oog en oor!

...heerste grote watersnood!?

Die grote stad Zaltbommel.

Zondag waren we weer eens in die grote stad Zaltbommel bij W en A. Dat mooie stadje aan de Waal waarover ze in het bekende Bommelse liedje zo vrolijk en enthousiast gewag maken van de meest dramatische gebeurtenissen. In die grote stad Zaltbommel, bommel; Heerste grote watersnood; En zo menig arme drommel, drommel; Die niet zwemmen kon ging dood. En dan het refrein: En te midden van die rommel, rommel; Dreef de torenspits van Bi-Ba-Bommel; En te midden van die rommel, rommel; Dreef de torenspits in 't rond. En zo gaat dit geinige onzinliedje nog 10 coupletten met refrein door. Gezien het schamele spitsje op de huidige toren, drijft de echte torenspits kennelijk nog ergens rond.

Maar goed, even serieus, toen ik afgelopen zondag in Zaltbommel de Waal zag stromen, kwam er van alles in mij op, behalve een grote watersnood. De beelden van de Nederlandse beeldhouwer Marcel Smink (1957) die sinds 2000 op en aan de Waalkade staan nabij Grand Café Restaurant 'De Verdraagzaamheid', stonden er hoog en droog bij. Ze geven met hun linkerhand een hoogte aan van 8,87+ NAP, de hoogte waarop de waterkering van Zaltbommel is ontworpen. Echter de huidige waterstand van de Waal bij Zaltbommel is slechts 0,37+ NAP. In 1995, het jaar van hoogwater en overstromingen, was dat op 31 januari maar liefst 7,43+ NAP.

Bizar eigenlijk, want het is toch algemeen bekend dat Nederland steeds meer water te verwerken krijgt. Door regen en smeltende gletsjers moeten de rivieren steeds meer water afvoeren, en dat terwijl de zeespiegel stijgt. Diverse maatregelen zijn her en der in Nederland al getroffen om overstromingen te voorkomen, en we zijn er nog lang niet klaar mee. Echter alle maatregelen lijken momenteel wel in schril contrast te staan met de huidige realiteit!

voorbij romantiek & esthetiek

Gezien in Museum de Fundatie in Zwolle expositie 'Facing Fear'. Met de kunstenaars Alberto Giacometti (1901-1966) en Lynn Chadwick (1914-2003) nam de Europese beeldhouwkunst definitief afscheid van de vooroorlogse romantiek en esthetiek las ik. Ze maakten beiden in geheel eigen stijl indringende beelden om de Tweede Wereldoorlog te verwerken, waarbij het lijden van de mens centraal stond. Terwijl Chadwick daarbij krachtige oerbeelden creëerde van mens en dier, bracht Giacometti de mens zonder enige opsmuk terug tot zijn meest kernachtige verschijning. Ruimte voor schoonheid en ideaalbeelden was er niet meer, want na de Tweede Wereldoorlog met al zijn vernietigingskampen, (kern)bommen en miljoenen doden, stonden de Amerikanen en Russen immers lijnrecht tegenover elkaar. De Koude Oorlog heette dat, een angstige tijd, want gezien de recente ervaringen zou de mens zichzelf zomaar kunnen vernietigen. Een rauwe realiteit, boeiend verbeeld in de praktisch tegenover elkaar staande mensbeelden van de van oorsprong Zwitserse Alberto Giacometti en de Engelse Lynn Chadwick. 'Facing Fear' is niet enkel een confrontatie met angst maar bovenal met een dijk van een expositie!

....ludiek gelegenheidsbandje

De muzikale prestaties van 'The Red Copper Wedding Band' waren vanwege de hardnekkige valse nootjes van dien aard, dat we er geen volle zalen mee zouden trekken, daar waren wij het wel over eens. Het zevenkoppige gelegenheidsbandje bestond uit twee zangeressen, een accordeon, een gitaar, een contrabas, een wasbord en een tenorsax die ik bespeelde. Een beetje typische bezetting, maar dat maakte ons geen bal uit. Het initiatief was in ons vriendenkringetje ontstaan, om het roodkoperen-bruiloft feestje van H en M in de (woon)boot van één van ons aan de Prins Hendrikkade in Amsterdam luister bij te zetten. En dat is aardig gelukt! Hadden we tijdens de repetities al de grootste lol met elkaar, op het moment suprême vlogen de luiken bijna van het schip. De stemming zat er goed in, lekker dansen en iedereen enthousiast meeblèren natuurlijk met de evergreens die we hadden ingestudeerd. En zo hoorden wij in ons ludieke gelegenheidsbandje ook geen valse nootjes meer, prachtig!

Over epische zwemprestaties.

Maarten van der Weijden (1981) heeft afgelopen zomer met zijn epische zwemtocht van 163 km door Friesland, maar liefst rond 5 miljoen euro weten op te halen voor kankeronderzoek. De bedoeling was dat hij de Friese elf stedentocht zou zwemmen, een afstand zoals bekend van 200 km. Maar op slechts 8 km voor Dokkum, ofwel 37 km voor de meet in Leeuwarden, moest hij na 55 uur zwemmen zonder te rusten de pijp noodgedwongen aan Maarten geven. Met de voorlopige diagnose van een verstoorde zoutbalans en een systeem dat totaal in de war was, werd Maarten van der Weijden afgevoerd naar het ziekenhuis voor een grondige check. Finish net niet gehaald, trouwens het was van meet af aan al onzeker of hij die zou halen, maar Maarten zou alles geven. Het was geen idiote poging om in het Guinness Book of Records te komen, hij wist waarvoor hij het deed. Iedereen leefde dan ook bijna 3 dagen volop met hem mee. En ook al bleef het natuurlijk een beetje gekke en ongezonde actie, het was een prestatie van wereldniveau!

Maar het kan nog gekker, want tot mijn verbazing las ik onlangs in de krant dat de Britse Ross Edgley (1985) in de afgelopen vijf maanden heel Groot-Brittannië is rondgezwommen. Een afstand van 3200 km zonder flippers of snorkel door soms woeste zeeën maar wel altijd met de getijdestroom mee. Hij zwom 12 uur per etmaal d.w.z. twee keer 6 uur met stroom mee, en tijdens de twee maal 6 uur tegenstroom ruste hij uit in een bootje dat met hem meevoer. Hij schijnt tijdens zijn slopende tocht meer dan vijfhonderd bananen te hebben gegeten, niet verwonderlijk als je bedenkt dat hij dagelijks tussen de 10.000 en 15.000 calorieën moest eten. Het was niet de eerste extreme uitdaging voor de Brit. Eerder liep hij een marathon terwijl hij een mini trok en zwom hij 100 kilometer met een boomstam achter zich aan. Nogal krankzinnige acties allemaal, met de Great British Swim wilde hij enkel aandacht trekken voor zijn boek: The Worlds Fittest Book. Maar evengoed een prestatie van wereldniveau!

Zang, jazz en meer uit Leiden

De verrassende symbiose tussen het Vogelwijkse koor 'Vogel Vocaal' uit Leiden, en de eveneens uit Leiden afkomstige 'Old Rhine Jazz Band' was wat mij betreft een lust voor oor en oog. Natuurlijk was de locatie daaraan ook debet. De in 2007 tot 'Cultuurhuis De Paulus' omgedoopte Pauluskerk in Oegstgeest, gebouwd in 1931 naar een karakteristiek ontwerp van architect Ferdinand Jantzen (1895-1987), is eveneens niet enkel een lust voor het oog (o.a. prachtige gebrandschilderde ramen), maar vanwege zijn ruimtelijke akoestiek ook voor het oor.
Het door een aantal bewoners van de Leidse Vogelwijk (Jan/Inge van D. e.a.) in 2011 opgerichte 'Vogel Vocaal', gaf gisteravond een jaarconcert in samenwerking met de 'Old Rhine Jazz Band'. Voor het intermezzo stonden de gezongen liederen in het thema van de vier elementen aarde, lucht, water en vuur. De vertolking van liederen van componisten en tekstschrijvers als o.m. Mozart, Fauré, Beethoven, Gershwin, Dirk Witte en Karl Jenkins viel qua gevoelsstemming treffend binnen genoemde thema's.
Na het intermezzo was er een gezamenlijk optreden met de 35 jaar geleden opgerichte zevenkoppige 'Old Rhine Jazzband'. Met elan en een aanstekend enthousiasme van zowel koor als jazzband, werden nummers gebracht als Sentimental journey, Summertime, Somebody Loves me en 's Avonds bij het licht der sterren van resp. B. Green, L. Brown, B. Homer, E, Fitzgerald, G. Gershwin en The Ramblers.
Prachtig allemaal, wat mij betreft hadden ze nog veel meer van dat soort nummers mogen brengen. Echter voor we het goed en wel beseften was het voorbij, en werden we met z'n allen uitgenodigd voor een hapje, drankje en dansje op de immer aanstekelijke muziek van 'Old Rhine Jazzband'.

Vogel Vocaal & Old Rhine Jazz Band from E Veldkamp on Vimeo.

aan het rustige Merwedeplein

Onze vrienden H en M wonen al sinds begin jaren zeventig met veel plezier aan het rustige Merwedeplein. Het plein waar Anne Frank (1929-1945) met haar ouders, voordat ze onderdoken aan de Prinsengracht, tussen 1933 en 1942 ook heeft gewoond op nummer 37/2. Ik moet daar altijd aan denken als ik bij H en M kom, ze waren immers, als ze ook in die tijd hadden geleefd praktisch buren geweest onder hetzelfde dak en in een dito woning. Het spreekt erg tot mijn verbeelding. Bovendien staat er sinds 2005 ook nog een standbeeld van Anne Frank op het Merwedeplein, gemaakt door de Nederlandse kunstenaar Jet Schepp (1940). Frappant, maar met de z.g. wolkenkrabber als referentie is te zien, dat de foto uit 1936 van Anne Frank (links) met haar vriendinnetjes Eva Goldberg en Sanne Ledermann, praktisch op dezelfde plek is genomen als de foto van het standbeeld. Maar goed, tot zover een klein stukje historie.
Gisteren waren we samen met andere vrienden weer eens uitgenodigd voor een etentje bij H en M in hun mooie woonpareltje van architect Jan Frederik Staal (1879-1940). Met z'n elfen waren we, allemaal liefhebbers van Bacchus, een hele klus. Maar H en M draaien er hun hand niet voor om, er was meer dan voldoende en bijzonder lekker, en bovenal weer heel gezellig!

Gouda, waterstad bij uitstek!

Het laagste punt van Nederland ligt iets te zuidwesten van Gouda t.p.v. de voormalige Zuidplas op een niveau van 6,76 meter onder NAP. In Gouda, ook wel de waterstad van Nederland genoemd, ligt het niveau van het maaiveld tussen de 1,50 à 2,00 meter onder NAP. Daar houden ze het dus ook niet droog bij een overstroming, bovendien zakt Gouda jaarlijks 2 à 3 mm verder de prut in. Een proces dat ze tot op heden nog niet hebben weten te stuiten, ondanks veel kunst en vliegwerk met diverse gemalen, (zie o.m. mijn stukje herenleed mini-excursie! van 14/12'15.). Gouda ken ik niet zo goed, ja in het verleden lagen we bij Gouda in de Hollandsche IJssel nog wel eens voor de spoorbrug te wachten, als we met ons zeilbootje binnendoor van of naar Zeeland wilden. En soms bleven we dan een nachtje liggen om Gouda een beetje te verkennen, dat was het. Maar nu een tijdje geleden een vriend in Gouda aan de Swadenburg is gaan wonen kom ik daar wat vaker. Swadenburg, een intrigerende naam, waar komt zo'n naam toch vandaan?

Ik kwam in Zwammerdam terecht, een klein plaatsje aan de Oude Rijn, hemelsbreed ongeveer 11 km ten noorden van Gouda. Reeds in de middeleeuwen was daar al sprake van een illegaal aangelegde dam in de Oude Rijn, de z.g. Swadenburgerdam. De dam hield het water buiten Holland, maar de bewoners aan de oostelijke kant, de Utrechtse kant dus, kwamen met wateroverlast te zitten en klaagden steen en been. Begrijpelijk, de Swadenburgerdam is later dan ook weer afgebroken. De naam Swadenburgerdam is van Swadenburgdam uiteindelijk verbasterd tot Zwammerdam. In tegenstelling tot Gouda houden ze op veel plekken in Zwammerdam wel droge voeten bij een overstroming. Water stroomt naar het laagste punt, ik mag dan ook aannemen dat Gouda in het verre verleden ook veel last van de Swadenburgerdam heeft ondervonden. En dat mag denk ik in waterstad Gouda niet vergeten worden, vandaar de straatnaam Swadenburg!

blootgewoon na Hemingway's

Onlangs in Museum Kranenburgh in Bergen twee exposities gezien t.w. BLOOT - het kwetsbare lichaam, van schok tot gewenning, van taboe tot openheid – en soms weer terug. En in aansluiting daarop staat in de expositie van de kunstenaars van de Bergense School de menselijke figuur centraal. Nu eens ontkleed en schijnbaar onbespied, dan weer in ingetogen alledaagsheid óf juist zelfbewust poserend en 'dressed to impress'.
Werk dat we hier overigens eerder gezien hadden, de kunstenaars van de Bergense School zijn per slot van rekening thuis in Museum Kranenburgh.

De expositie BLOOT, waarin ruim 50 hedendaagse kunstenaars hun blik op bloot laten zien, is van een andere orde. In de expositie BLOOT neemt beeldmaker en gastcurator Thomas Widdershoven (1960) van het Amsterdamse designbureau Thonik, ons lichaamsbeeld en onze kijk op bloot onder de loep. We laten op social media vaak ziel en zaligheid zien, maar blote tepels zijn taboe. En de perfect gefotoshopte lichamen op tv, in bladen en online maken ons vaak knap onzeker over het eigen lijf. Thomas Widdershoven gaat in BLOOT op zoek naar het grijze gebied waar het vrijwel onmogelijk wordt om voorbeelden in te delen in goed of slecht, seksueel of niet-seksueel, shockerend of niet. Hij hanteert daarbij als motto een citaat van de Britse schrijver en kunstenaar John Berger (1926-2017): 'To be naked is to be oneself. To be nude is to be seen naked by others'. Bloot zijn is jezelf zijn, naakt is zo gezien worden door anderen.

Eind jaren zeventig hebben we in Amsterdam, samen met vrienden en onze gezamenlijke kinderen, een keer op een zondagmiddag een voorstelling in het Shaffy Theater bijgewoond die 'Blootgewoon' heette. De poedel naakte acteurs hadden zeker wat onze kinderen betrof, de lachers op de hand, en maar gniffelen. Het motto was: bloot is gewoon. Maar dat pakte anders uit, het was meer van bloot moet gewoon zijn. Gelijk hebben ze natuurlijk, maar je kan het niet forceren, niets moet! De expositie BLOOT laat in dit opzicht andere vormen van kunst zien, maar evengoed ervoer ik een déjà vu moment!

'n heet wandelingetje in Parijs

De hitte tijdens ons wandelingetje lang geleden vanaf hotel De L'Europe aan de Magenta door Rue Saint-Denis, een van de oudste straten van Parijs, was niet zozeer van meteorologische aard, dat viel mee. Ze werd ook niet zozeer veroorzaakt door de vele prostituees die we in deze, daardoor vanaf de middeleeuwen tot nu toe zo beruchte straat tegenkwamen, ook dat viel mee. Wat echter niet meeviel, was het zeer pittig gekruide pitabroodje dat mijn zoon en ik daar in een stalletje hadden gekocht. Het zag er zo lekker uit, en dat was het in eerste instantie ook. Maar toen na een paar happen de brand zich langzaam maar zeker aandiende, sloeg de vertwijfeling toe. Mijn zoon had al snel een vuilnisbak gevonden, maar ik nam nog een hapje, ik wilde nog niet van opgeven weten. Echter snel daarna verdween ook het grootste deel van mijn pitabroodje in de kliko. Ik hou van pittig maar dit was te erg, zelden zoiets heets in mijn mond gehad. Tot hilariteit van mijn jongste dochter en mijn liefhebbende eega, hebben mijn zoon en ik op een terrasje een tijdje aangeslagen en met wijd open mond in afwachting van snelle blusmiddelen zitten bijkomen.

een wonderschoon kapelletje

In Ronchamp, een plaatsje van amper 3000 inwoners in de zuidelijke Vogezen, staat hoog in de heuvels sinds 1955 een wonderschoon kapelletje. Het kapelletje, ofwel de 'Notre Dame du Haut', gebouwd naar een ontwerp van sterarchitect Le Corbusier (1887-1965), heb ik lang geleden eens bezocht tijdens een architectuurexcursie. Behalve de bijzondere vormgeving is de prachtige lichtval en verstilde sfeer in de kapel, maar ook daar buiten op die heuveltop mij altijd bijgebleven, prachtig!

Maar Le Corbusier heeft niet alleen mooie dingen gedaan, want hij heeft met zijn achterhaalde ideeën uit de periode van het interbellum ook aardig wat ondeugdelijke plannen afgeleverd. De autoritaire Le Corbusier begreep de mens niet bepaald. Hij was een man uit een tijdperk dat voorbij was, een man van het machinetijdperk die enkel geloofde in ratio. Het individu moest opgaan in een goed georganiseerde massa. Maar die vlieger ging niet op. Dankzij de naoorlogse welvaart werd het individu mondiger, en manifesteerde die zich op een heel andere wijze dan Le Corbusier voor ogen stond. Hij wilde zijn eigen plek kunnen creëren, en nam niet zonder slag of stoot genoegen met een woonunitje in een van de enorme woongebouwen van Le Corbusier in de Franse banlieues.

Desalniettemin bleef de Picasso van de architectuur, de man die a.h.w. met beton kon schilderen bekend staan als de architect die mooie dingen maakte. En daar is de 'Notre Dame du Haut' er sowieso één van!

Een metafoor voor de Brexit?

Sir Edward Heath (1916-2005) was van 1970 tot 1974 premier van het Verenigd Koninkrijk, en heeft als voorstander van samenwerking het VK in 1973 de Europese Economische Gemeenschap (EEG), de voorloper van de Europese Unie, binnengeloodst.

Behalve een niet onverdienstelijk musicus in zijn vrije tijd, was Heath ook een fervent wedstrijdzeiler. Met zijn houten zeiljacht 'Morning Cloud', een 44 ft. Sparkman & Stephens, behaalde hij aardig wat successen. Toen de 'Morning Cloud' begin september 1974, na een zeilregatta aan de Engelse oostkust naar haar thuishaven Cowes op Isle of Wight werd terug gezeild, sloeg het noodlot toe. In de nacht van 2 september werd de 'Morning Cloud' bij zwaar weer voor de kust van West Sussex nabij Selsey Bill tot tweemaal toe omver geworpen door een grondzee. Twee van de zeven bemanningsleden verdronken, waaronder de peetzoon van Sir Edward Heath, die overigens zelf niet aan boord was. De overige bemanningsleden konden van het zinkende jacht overstappen in een reddingsvlot, dat een half etmaal later aanspoelde in de buurt van Brighton. Het wrak van de 'Morning Cloud', of wat er nog van over was, is later gelicht en in de haven van Shoreham op de kant gezet.

Toen wij jaren later zelf ook in die contreien zeilden, was deze geschiedenis mij bekend. Het zijn de verhalen die je tijdens de voorbereidingen op een zeiltrip tegenkomt. Verhalen die je alert maken, zoals bijvoorbeeld de aantekening: Vermijdt Looe Channel bij Selsey Bill vanaf 4 Bf. ZW!

Passage uit mijn stukje 'The Solent' van 12/11'08.
De tocht van Brighton naar Cowes verliep zeer rustig, weinig of geen wind. Bij Selsey Bill konden we door de Looe Chan, een smalle geul door de zandbanken daar. Bij harde wind wordt dit ten zeerste afgeraden, grondzeeën in combinatie met de zeer sterke stroming daar, maar nu kon het makkelijk al voelden we de stroming behoorlijk trekken, het scheelde een eind varen. Op een gegeven moment zie je Isle of Wight in de verte voor je liggen. Toen we ook de Nab Tower aan bakboord zagen opdoemen en een poosje later recht voor ons de Forts zagen liggen, wisten we dat we op The Solent zaten.
Toen we een aantal dagen later aan de terugtocht begonnen was het koud en somber, en stond er een stevige zuidwestelijke 5 Bf. We zaten een poosje te dubben wat we zouden doen, hoewel de weersvoorspelling voor vandaag niet echt ongunstig leek, en we naar Brighton bovendien grotendeels een ruime koers konden varen. Alleen het sombere grijze weer stond ons een beetje tegen, uiteindelijk hebben we de knoop toch maar doorgehakt.
Goed aangekleed en met dubbel gereefd grootzeil vertrokken we richting Brighton. Buiten de haven kregen we er bij halve wind toch nog even flink van langs, maar toen we eenmaal op ruime koers voorlagen was het leed geleden. Met stroom en wind mee, die inmiddels tot 6 Bf. was aangetrokken, vlogen we richting Selsey Bill, waar we deze keer uiteraard ver uit de buurt van de banken en de grondzeeën bleven. In de verte aan bakboord, waar we op de heenreis zo rustig gevaren hadden, zag het nu wit van de brekers.

Het voorheen zo imperialistische Engeland is hier en daar een beetje blijven steken in de oude tijd. Buiten de mooie natuur en de aardige mensen is dat waarschijnlijk ook een reden waarom ik het zo'n heerlijk land vindt om naar toe te gaan. Of die behoudendheid op termijn voor hun zelf voordelig uitpakt wordt door menigeen betwijfeld, we zullen zien. Maar ik mag toch hopen dat we de teloorgang van de 'Morning Cloud' van wijlen EU sympathisant Sir Edward Heath voor het VK niet als een metafoor voor de gevolgen van de op handen staande Brexit gaan zien.

een zoektocht naar evenwicht

In de expositie 'A Balancing Act' in Kunsthal KAdE in Amersfoort hebben we een zoektocht naar evenwicht en balans gezien middels sculpturen, installaties, foto's, schilderijen, performances, tekeningen en videowerken van kunstenaars uit binnen- en buitenland. Een zoektocht die uiteraard niet alleen voor kunstenaars is weggelegd. Immers de zoektocht naar evenwicht en balans begint al bij het zetten van de eerste stapjes van elke dreumes. Evenwicht en balans speelt dus een belangrijke rol in ieders leven. Het is bijna als een eerste levensbehoefte, er is weinig of niets waarin evenwicht en balans geen rol speelt. Zo bezien beschouwden we de kunstwerken in 'A Balancing Act' als metaforen. Het was leuk om te zien hoe de verschillende kunstenaars middels allerlei tegenstellingen hebben gezocht naar een vorm van harmonie of juist net niet. Een boeiend spel van balans en disbalans in vorm, compositie en kleur. Een bijzondere tentoonstelling!

..festival voor actuele muziek

Van 2 t/m 11 november a.s. vindt in 's-Hertogenbosch weer op tal van locaties het jaarlijkse November Music plaats, waarbij de Verkadefabriek het festivalhart vormt. Het in 1993 opgerichte festival is inmiddels uitgegroeid tot één van de belangrijkste, zo niet het belangrijkste internationale festival voor actuele muziek in Nederland. November Music gaat dwars door genres heen met muziek van nu door de makers van nu. Het festival laat de laatste muzikale ontwikkelingen zien waarbij makers en componisten putten uit hedendaags gecomponeerde muziek, jazz, new world music, muziektheater, visual music, electronics & soundscapes en geluidsinstallaties.

Door het programma bladerend stuitte ik op de naam Shankar, Anoushka Shankar, dochter van de wereldberoemde sitargrootheid Ravi Shankar (1920-2012). Ravi Shankar staat in mijn geheugen gegrift met zijn opzwepende muziek op sitar tijdens de Bangladesh concerten, die hij in 1971 samen met ex-Beatle George Harrison (1943-2001) heeft georganiseerd. Ik heb de lp gelijk maar weer eens even onder het stof vandaan gehaald.

Volgens Bartjens is het voor kinderen van beroemdheden vaak lastig deze te evenaren, laat staan te overtreffen. Maar Anoushka is daar volgens mij redelijk in geslaagd, want zij staat inmiddels ook bekend als een virtuoos op de sitar. Hoe kan het ook haast anders, het is d'r door haar vader met de paplepel ingegoten. Zondag 11 november 2018 treed ze samen met het Metropole Orkest en de veelzijdig Oostenrijkse slagwerker en componist Manu Delago op van 15.00 tot 16.30 uur in de grote zaal van de Verkadefabriek in 's-Hertogenbosch.

liefdevolle natuur-observaties

De overzichtstentoonstelling in het Noord-Veluws Museum in Nunspeet van de Nederlandse kunstenares/illustrator Marjolein Bastin (1943) vond ik overrompelend. Niet alleen om de hoeveelheid werken, maar vooral om de uitvoering daarvan. Ze moet in het bezit zijn van een fenomenaal observatievermogen, en wat een precisie. Of het nou een klein torretje is of een grasspriet, vogel of boomstam, alles heeft ze even zorgvuldig op aquarel weten vast te leggen. Ik las dat ze in haar jeugd geïnspireerd geraakt is door de boeken van Jac. P. Thijsse en de Verkade-albumplaatjes, en dat is te zien. Al zal ze ongetwijfeld allerlei technieken in de jaren zestig op de kunstacademie in Arnhem hebben geleerd. Hoe dan ook ik heb zelden zoveel prachtige naturalistische aquarellen in één expositie bij elkaar gezien!

door smart bevangen moeder

Cantus Lacrimosus from E Veldkamp on Vimeo.

Een van de meest aangrijpende stukken muziek uit de religieuze klassieke muziek vind ik het 'Stabat Mater' uit 1736 van Pergolesi. Naar het gedicht dat omstreeks 1300, vermoedelijk door een franciscaan uit Frankrijk of Italië, geschreven werd ter ere van moeder Maria, staande onder de gekruisigde Jezus. Voor meer componisten, gelovig of niet, is dit aanleiding geweest om een 'Stabat Mater' te schrijven, Scarlatti, Vivaldi, Rossini, Dvorak, Szymanowski, Poulenc, Pärt, Jenkins om er maar een aantal te noemen. Een mooie eigentijdse 'Stabat Mater' vind ik die uit 2007 van de vroegere jazz- en rockmuzikant Karl Jenkins (1944). Jenkins verbreedt daarin volgens menigeen het lijden van Maria naar het lijden van alle vaders en moeders die een kind hebben verloren. Het stuk raakt je, zonder dat het een zwaar drama wordt.
Bovenstaande opname 'Cantus Lacrimosus', het tranenrijke klaaglied uit het begin van de 'Stabat Mater', dat ooit door good old Willem Wilmink (1936-2003) zo mooi uit het Latijn is vertaald, geeft een goed idee over de rest van Jenkins 'Stabat Mater'.

Cantus lacrimosus vertaling: Willem Wilmink

Stabat mater dolorosa - De Moeder stond door smart bevangen
juxta Crucem lacrimosa, - en met tranen langs haar wangen
dum pendebat Filius. - waar haar zoon gekruisigd hing.
Cujus aninam gementem, - En het was haar in haar lijden
contristatam et dolentem - of een zwaard haar kwam doorsnijden
pertransivit gladius. - dat dwars door het hart heen ging.
O quam tristis et afflicta - Hoe verdrietig en verloren
fuit illa benedicta, - was de toch zo uitverkoren
mater Unigeniti! - moeder die hem 't leven gaf.
Quae moerebat et dolebat, - Ze moest klagen, ze moest rouwen
pia Mater, dum videbat - en ze beefde bij 't aanschouwen
nati poenas incliti. - van zijn vreselijke straf.