woensdag, januari 30, 2008

Herfstsonate



Gemengde gevoelens, want je zit naar een film te kijken uit 1978, 30 jaar geleden! Een film van één van de grote tobbers van de vorige eeuw, Ingmar Bergman. De film "Herfstsonate", een klassieker die in de Catharinakapel werd vertoont n.a.v. de vorig jaar op 30 juli overleden cineast, 89 jaar oud. Trouwens 2 van de 4 hoofdrolspelers zijn ook al niet meer in ons midden t.w. Ingrid Bergman (moederrol) en Halvar Björk (rol van echtgenoot dochter). En met Lena Nyman, de zieke dochter in de film, gaat het momenteel ook niet zo lekker las ik ergens. Alleen met de immer energieke en levenslustige Liv Ullmann, de gezonde maar o zo gefrustreerde dochter in de film gaat het kennelijk nog goed, op 16 december van dit jaar wordt ze zeventig.

"Scènes uit een Huwelijk" van dezelfde cineast uit 1974 staat mij nog helder voor de geest, maar van "Herfstsonate" uit 1978 is bij mij niets blijven hangen. Het gekke is dat ik zeker weet, dat ik de film destijds heb gezien. Bij de beelden die ik nu weer zag, dacht ik steeds, o ja, en dan was het weer weg. Ik kreeg er geen grip op, vreemd. Het drama waar ik mij kennelijk destijds al niet mee kon vereenzelvigen, anders was er ongetwijfeld iets van blijven hangen, was ook deze keer niet aan mij besteed. De ontroerende scenes van moeder en dochter ten spijt, vooral van Liv Ullmann, wat een acteerkanon. Maar het verhaal is en blijft treurigheid, er is geen moment van licht in de duisternis. Wat een ellende!

Tijdens een lang en pijnlijk nachtelijk gesprek in het stille huis van de dochter, wordt de vervreemding tussen dochter en moeder bloot gelegd. De moeder, een gevierd concertpianiste, beseft dat ze tijdens de opvoeding schromelijk tekort geschoten is, maar ze realiseert zich tegelijkertijd dat het voor verandering nu te laat is.

Overigens, met dat geportretteer van de vrouw als archetype van de mensheid, wat moet je daar nou mee.

vrijdag, januari 25, 2008

The "Braer"



Toen ik het in mijn stukje over de Shetlandeilanden van 16 januari j.l. even over de Liberiaanse olietanker de "Braer" had die daar op 5 januari 1993 is vergaan, stond de berichtgeving over deze ramp mij weer helder voor de geest, alsof het gisteren was gebeurd. Dat zal waarschijnlijk ook de reden zijn, waarom ik er de dagen daarna in mijn hoofd mee rond bleef lopen. Waarom? Ik zou het niet weten, misschien is het mijn interesse voor de zee en de wereld van varen en alles wat daar mee te maken heeft. Door vervolgens ook nog wat te googelen op het internet, werd het helemaal weer een actueel gebeuren, en zijn mijn herinneringen aan deze ramp natuurlijk ook nog eens gecompleteerd met allerlei nieuwe gegevens. Het is een lang verhaal, vooral over schuldvraag en schadeclaims, maar ik hou het hier kort.

De "Braer" was een in 1975 gebouwde 89.000 ton grote Liberiaanse olietanker, met een breedte van 38 meter en een lengte van 234 meter. Beladen met 84.700 ton Noorse Gullfaks ruwe olie, was de "Braer" vanuit Mongstad (nabij Bergen) in Noorwegen opweg naar Quebec in Canada. Om op de Atlantische Oceaan te komen, had de "Braer" vanuit haar vertrekpunt in rechte lijn een koers uitgezet, die leidde door het vrij smalle vaarwater tussen de Shetlands en de Orkneys door. Logisch, de kortste weg, maar daar is later veel over te doen geweest, het vaarwater tussen deze eilanden door is voor een dergelijk groot schip toch vrij smal als er wat gebeurd, zeker bij zwaar weer.

Door zeewater in de brandstoftanks van de "Braer" vielen op 5 januari 's morgens rond 04.40 uur de motoren uit, en daardoor ook de elektronische navigatiesystemen.
De geschatte positie van de "Braer" is dan zo 10 à 11 nm ten zuiden van Sumburgh Head, het zuidelijkste puntje van de Shetlands. In de zware storm, kracht 10 à 11 uit ZW richting ligt het schip stuurloos in de huizenhoge golven en geraakt ze uiteraard op drift richting de Shetlands. Kustwacht, sleep- en reddingsdiensten worden gewaarschuwd en komen snel in aktie. Met een helikopter worden de bemanningsleden van boord gehaald, een levensgevaarlijke aktie bij storm en hoge golven. Desalniettemin worden na verloop van enige tijd bij een sleeppoging de kapitein en enkele bemanningsleden weer even teruggezet aan boord. Maar alle pogingen mislukken! Aanvankelijk dacht men dat het schip op de rotsen bij Sumburgh zou lopen, maar door de sterke stroming en het tij, blijft de "Braer" nog even vrij van de kust en spoelt ze om Sumburgh heen over de Quendalebaai richting Garths Ness, om daar rond 11.19 uur bij zeer zwaar weer op de rotsen te slaan.

In ongeveer 12 dagen na dit moment kwam 84.700 ton Gulfaks crude oil (ruwe aardolie) en 1500 ton bunkers (zware stookolie) in zee terecht. In de zware storm werd het schip door de zeeën compleet kapot geslagen. Door het slechte weer kon alleen worden gewerkt met bestrijdingsmiddelen vanuit vliegtuigen. Het opmerkelijke aan deze ramp was dat nagenoeg alle olie was verdwenen, als het ware kapot geslagen door de zware zeegang. De oliedruppels bleken zich te hebben gebonden aan bodemsedimenten en waren gezonken. Ook werd veel olie, door de zware storm, over de rotskust verspreid. In zalmkwekerijen op zee moesten miljoenen vissen worden vernietigd, en moesten vele dode vogels, zeehonden en otters worden geborgen. Pas na 6 jaar was het maritieme leven weer normaal.

Desalniettemin schrijft op 31 december 1993, dus bijna één jaar later, een journalist van het dagblad TROUW het volgende:
De steile zwarte rotswand steekt hoog boven het wrak van de "Braer" uit. Rond de boeg van de olietanker, die op 5 januari op deze plek te pletter sloeg, zwemmen zeehonden en otters. Kuifaalscholvers, zilvermeeuwen en een enkele voor dit jaargetijde vroege Jan van Gent nemen de stormachtige wind voor lief en zingen een melodie, loflied op dit paradijs.
De boeg van de "Braer" is ogenschijnlijk het enige bewijs van de ramp, die zich bijna een jaar geleden in vliegende storm voltrok. Vier, hooguit vijf meter steekt dit deel bijna rechtstandig boven de zee uit. Alsof een druk op de knop voldoende is het groenbruine schroot te lanceren. Van de bijna 85.000 ton olie die uit de "Braer" stroomde, de zee besmeurde en alle leven in dit gebied leek te vernietigen, is nergens iets te ontdekken.

Kennelijk had de natuur zich voor het oog in nog geen jaar hersteld, sneller dan iedereen voor mogelijk had gehouden!

dinsdag, januari 22, 2008

Eline Vere



Vanmiddag "Eline Vere" gezien, een z.g. overdagfilm uit het 1e halfjaarsprogramma 2008 van de Catharinakapel in Harderwijk. Op enkele scholieren na, die kennelijk een werkstuk over de film moesten maken, bestond zo te zien het overige deel van de bezoekers uit van arbeid vrijgestelde grijsaards. Het feest der herkenning zullen we maar zeggen.

De film, een product van Sigma Filmproducties, gebaseerd op het gelijknamige boek van Louis Couperus, is naar een scenario van Jan Blokker en Patrick Pesnot gemaakt onder regie van Harry Kûmel, met in de cast Marianne Basler (Eline Vere), Monique van de Ven (Betsy van Raat), Johan Leysen (Henk van Raat), Thom Hoffman (Vincent Vere), Mary Dresselhuys (mevrouw van Raat), Michaël Pas (Georges) en nog vele anderen. Toen de film op 1 maart 1991 in premiere ging trok ze bijna 110.000 bezoekers, waarmee ze destijds op de 33e plaats kwam te staan van de Nederlandse filmranglijst.

De schrijver Louis Couperus leefde van 1863 tot 1923 en was in Den Haag geboren. Hij woonde van 1884 tot 1891 in een pand aan de Surinamestraat bij zijn ouders. Reeds in 1887 tijdens zijn studie Nederlands was hij al begonnen te schrijven aan het feuilleton "Eline Vere", waarvan de afleveringen van 17 juni tot 4 december van dat jaar verschenen in het dagblad 'Het Vaderland'. In 1889 werd de roman in zijn geheel met veel succes in boekvorm uitgegeven.

Vertelt wordt het trieste levensverhaal van Eline Vere. Zij is een mooie jonge vrouw uit een aristocratisch milieu met een mooie toekomst voor zich. Maar door teleurstellingen in de liefde en het zich afzetten tegen haar omgeving, raakt ze vervreemd van haar milieu. Ze zet tevergeefs haar zoektocht naar romantiek voort en wordt tenslotte depressief. Omdat ze geen uitweg meer ziet maakt ze uiteindelijk een einde aan haar leven.

Toen we de film gezien hadden, waren we het over één ding eens, en dat was: Blij dat we in deze tijd leven!

zondag, januari 20, 2008

Pierement



Een rondleiding door het vrolijkste museum van Nederland is natuurlijk helemaal een aanrader als het buiten somber en regenachtig is. Gisteren was het zo'n dag, regen, regen en nog eens regen, dus wij naar Utrecht toe, naar het Nationale Museum van Speelklok tot Pierement, gevestigd in de middeleeuwse Buurkerk, hartje binnenstad. Een museum vol met automatische muziekinstrumenten van de 15e eeuw tot heden, carillonklokken, speeldozen, pianola's, zingende nachtegalen, buikorgels, smartlappen, tingeltangels en hele orkesten in de vorm van straat-, kermis- en dansorgels. Het was inderdaad een vrolijke boel!

Overigens, wat heeft Utrecht toch een mooie binnenstad, vooral de omgeving van de Oude Gracht met z'n werfkelders is een plaatje, dat zie je bij mijn weten verder nergens zo in Nederland.
Bij restaurant brasserie Luden op het Janskerkhof hebben we geluncht. Een sfeervol restaurant, gevestigd in een eeuwenoud monumentaal pand, met fraaie historische ornamenten en plafondschilderingen.



Het was ondanks de regen een leuk middagje Utrecht.

woensdag, januari 16, 2008

Shetlandeilanden



De Shetlandeilanden vormen een archipel in de Atlantische Oceaan ten noordoosten van het vasteland van Schotland. Met de "Swing" waren we op zaterdagmorgen om 10.45 uur uit Den Helder vertrokken, ruim vier etmalen later legden we 's middags om 17.45 uur aan in de de haven van Lerwick, de hoofdplaats van de Shetlandeilanden. Honderddrie uur hadden we over de ca. 600 nm gedaan, gemiddeld ca. 5,8 nm per uur, bepaald geen snelheidsrecord maar de zeiltocht was er niet minder gedenkwaardig om. Borreltijd!

Om wat meer van de Shetlands te zien, huurden we de andere dag een auto. Het links rijden was even wennen, maar erg druk is het daar niet, dus dat scheelde. We reden zuidwaarts door een glooiend landschap zonder bomen maar met veel schapen. Eenmaal bij de vuurtoren aangekomen, die we eerder ook al vanuit zee hadden gezien, op het meest zuidelijke puntje van de Shetlands bij Sumburgh Head, konden we daar op de stijle rotsen genieten van een fris, wijds en majestueus landschap, dat letterlijk bruiste van het leven. Honderden zo niet duizenden vogels, Papegaaiduikers of Puffins zoals ze hier worden genoemd, Alken, Jan van Genten, Kuifaalscholvers, Zilver- en Mantelmeeuwen en Grote Jagers, en ook zagen we Otters en Zeehonden. Er worden vanaf dit punt ook wel Walvissen gespot, maar die hebben we jammer genoeg niet gezien. Maar het was prachtig allemaal!

Daar op de hoge rotskust, uitkijkend over die prachtige azuurblauwe zee vol hoop en leven, realiseerde ik mij ineens, dat dit ook de plek moest zijn waar een aantal jaren geleden de "Braer" in een vliegende storm op de rotsen te pletter moest zijn geslagen, een Liberiaanse olietanker met bijna 85.000 ton ruwe olie aan boord. Niet niks lijkt mij zo, maar waar ik ook keek, er viel geen spoor meer van deze ramp te bekennen, de natuur had zich zo te zien in dit paradijs volledig hersteld!

's Avonds hadden we een ontvangst in de beroemde Townhall van Lerwick met buffet en muziek, dat ons werd aangeboden door de plaatselijke hotemetoten. De reeds eeuwen oude handelsbetrekkingen die bestaan tussen Nederland en de Shetlands werden gekoesterd en in menig toespraakje aangehaald, en er werd natuurlijk ook gedanst. Na dit feestje zijn we met een paar mensen en veel bier nog een poosje wezen doorzakken in een plaatselijke pub. Toen we eindelijk de "Swing" weer opzochten om te kooi te gaan, was het schemer van de kortte zomernacht op 60º noorderbreedte reeds verdreven door het licht van een nieuwe dag op de Shetlands.

zaterdag, januari 05, 2008

Liaisons Dangereuses



Door het Nationale Toneel werd gisteravond "Liaisons Dangereuses" gespeeld in de Stadsschouwburg in Utrecht. De oorspronkelijke tekst van het morbide machtspel dat zich afspeeld in de adelijke salons en slaapkamers van het 18e eeuwse Parijs, is in 1782 aan de vooravond van de Franse revolutie geschreven door ene Pierre Choderlos de Laclos. Het was een regelrechte aanval op de decadente levensstijl van de adel in die tijd.

In onze tijd, ruim tweehonderd jaar later, is het eigenlijk niet veel beter, opnieuw viert de zelfgerichte erotiek hoogtij. Reden voor Christopher Hampton om de beschrijving uit 1782 te vertalen en te bewerken voor toneel (1985) en film (1989). Nu, twintig jaar later, presenteert het Nationale Toneel onder regie van Johan Doesburg opnieuw de toneelversie, met in de hoofdrollen Gijs Scholten van Aschat en Ariane schluter.

Het stuk over het mijnenveld dat liefde heet, begint als een amoreel spel dat uiteindelijk ontaardt in een strijd op leven en dood. Graaf Valmont (Gijs Scholten van Aschat) en Markiezin de Merteuil (Ariane Schluter), beiden mooi, talentvol, rijk en verveeld, zijn gewezen minnaars. Hun hartstocht voor elkaar is niet gedoofd en vindt een uitweg in een ziekelijk spel: het corrumperen van onschuldige zielen. Valmont heeft zichzelf de uitdaging gesteld de meest zuivere, trouwe en vrome vrouw van Parijs te verleiden. Merteuil sluit hierop een weddenschap met hem af. Als hij in zijn opzet slaagt, zal zij nog éénmaal een nacht met hem doorbrengen. Valmont accepteert de uitdaging!



De in 1937 door architect Willem Marinus Dudok ontworpen Stadsschouwburg ligt op het Lucasbolwerk aan de rand van de oude Utrechtse binnenstad. De schouwburg is in de jaren 1995 en 2002 op diverse onderdelen verbouwd naar de eisen des tijds. De Douwe Egberts-zaal waarin wij zaten heeft 1000 zitplaatsen, ze waren zo te zien allemaal bezet. Een mooie zaal, maar aan de zaalakoestiek mag nog wel wat worden verbetert, sommige passages waren moeilijk verstaanbaar op de plek waar wij zaten, ongeveer op 2/3 afstand vanaf het toneel gezien. Maar het was desalniettemin een mooi avondje toneel, dat vooraf gegaan was door een gezellig etentje met W en A bij "Le Connaisseur" aan de Oudegracht.

Rond elf uur was het afgelopen, en zochten we de auto weer op in de nabij gelegen parkeergarage in de Kruisstraat. In de parkeergarage hebben we vervolgens drie kwartier vast gezeten, omdat veel schouwburggangers geen goede uitritkaart hadden! Wat een toestand, ik had natuurlijk al betaald (€. 14,-!) bij het betreden van de garage, je hebt dan een bepaalde tijd om uit te rijden, maar als die tijd wordt overschreden kan je weer gaan bijbetalen, en dat gebeurde tot mijn grote ergernis, weer €. 2,- in de automaat en nog steeds stonden we vast tussen die slome sukkels zonder goede uitrijkaart. Maar eindelijk kon de slagboom voor ons ook omhoog en waren we vrij!

donderdag, januari 03, 2008

Madurodam



Ondanks het koude weer zijn we vandaag toch met Thijs en Mink naar de kleinste stad van Nederland geweest. Madurodam, de stad waarin alles precies 25 maal kleiner is dan in werkelijkheid. Een stad die als elke stad in wijken is verdeeld, stedebouwkundig vorm gegeven door architect Siebe Jan Bouma. De stad heeft de vorm van een kwart cirkel. In de punt bevind zich de oude stadskern, en in de schil om het centrum zijn de nieuwbouwwijk, het haven- en industriegebied en het recreatiegebied gesitueerd. Madurodam is zo een taartpunt die uit elke willekeurige stad in Nederland gesneden had kunnen zijn.



Madurodam dat in 1952 is geopend, is vernoemd naar de oorlogsheld en verzetstrijder George Maduro, die op 9 februari 1945 in het concentratiekamp Dachau is omgekomen. De miniatuurstad is door de ouders van George Maduro gefinancierd, met als doel de opbrengst ervan te schenken aan een goed doel. Tot op de dag van vandaag worden door de Stichting Madurodam Steunfonds goede doelen voor de jeugd ondersteund. Prinses Beatrix was de eerste burgemeester van Madurodam, tegenwoordig is ze nog beschermvrouwe. Ze vervulde het burgemeestersambt vanaf de opening in 1952 tot haar troonsbestijging in 1980. Sinds die tijd wordt er elk jaar een nieuwe burgemeester gekozen door de Jeugdgemeenteraad van Madurodam, die bestaat uit 22 middelbare scholieren uit Den Haag. Tot de werkzaamheden van de burgemeester van Madurodam behoord bijvoorbeeld het openen van nieuwe maquettes en exposities.

Bij de kassa hadden we een aanbevolen wandelroute meegekregen, corresponderend met de genummerde volgorde van de maquettes. Maar daar trokken de jongens zich natuurlijk weer weinig van aan, kris kras gingen we in het miniatuurstadje op verkenning uit. De maquettes die veelal van kunstof zijn gemaakt, zijn stuk voor stuk juweeltjes van bouwkunst. Het groen, dat echt is, is ook bijzonder. Het zijn kleinbladige bomen en heesters, die door veel snoeien op 60 centimeter hoogte blijven, terwijl ze zonder dat vele snoeien wel 15 meter hoog zouden kunnen worden.

Door het koude weer waren we al vrij snel op zoek naar iets warms in de miniatuurstad, maar daar moesten we met z'n viertjes toch voor naar een passend optrekje in de periferie van Madurodam.

woensdag, januari 02, 2008

Mist



Zonde eigenlijk, we hoorden dat de vuurpijlen tijdens de jaarwisseling op korte afstand van ons afgeschoten werden, maar zien deden we ze niet. Mist, binnen een straal van tien meter zag je nauwelijks iets, en daar buiten helemaal niets. Zelden zo'n dikke mist meegemaakt, en door de smog van het vuurwerk werd het allemaal nog erger ook. Rond 01.00 uur wilden we eigenlijk toch wel naar huis, maar eenmaal achter het stuur waren we snel van gedachten veranderd, het enige wat we nog gedaan hebben, is de inrit bij G en C uitrijden en weer inrijden. Gekkenwerk, je kon net zo goed met je ogen dicht de weg opgaan, het was echt geen doen, we blijven hier lekker slapen!

Ik moest denken aan die keer dat we 's morgens vroeg in dikke mist voor de haven van Dover lagen, en ikzelf nog geen radar aan boord had. We hoopten maar dat het kleine bliebje van onze radarreflector te zien zou zijn op het radarscherm van de brullende in en uit varende Hovercrafts en Ferries die we om ons heen hoorden maar niet zagen, maar zeker weten doe je dat natuurlijk nooit. Een moment van onoplettendheid bij één van die gasten en je wordt naar de bodem gevaren door zo'n kolos. We vonden het geen van allen een leuke ervaring daar.

Of die keer van Harwich naar IJmuiden toen we in potdichte mist de Deep Water Route moesten oversteken, een snelweg van 6 mijl breed op zee voor de koopvaardij, de grote jongens dus. Met een gemiddeld zeilbootje doe je er ongeveer een uur over. Die grote jongens hebben allemaal radar aan boord, de ogen in de mist, ze minderen dan ook absoluut geen vaart. Ook toen weer, je hoopte maar vurig dat ze jou zagen, want zelf zagen we niets zonder radar.

Van de meeste belevenissen op zee in al die jaren dat we varen, verdwijnen vroeg of laat de scherpe kantjes wel uit je herinnering. Storm, zwaar weer, schade, moeheid of een navigatiefoutje, we hebben het allemaal wel gehad. Maar de mistavontuurtjes blijven mij onveranderd het helderst voor de geest staan. Ook nu we zelf al jaren radar aan boord hebben, blijf ik mist toch de meest beroerde weersoort vinden.

Toen rond 02.00 uur de mist in Kampen toch iets minder dik werd, mogelijk door de afnemende smog, zijn we toch nog vertrokken. Het eigen bedje lonkte, bovendien strookte dat beter met de plannen voor overdag. We hebben ongeveer drie keer langer over de afstand gedaan dan normaal. Onderweg op de A28 bij Wezep zagen we op de andere rijbaan blauwe zwaailichten, schijnwerpers en schimmen van mensen en vele auto's. Kettingbotsing, als ons dat maar niet overkomt, we gingen nog voorzichtiger rijden. Maar bij Nunspeet werd het beter, toch blij dat we de route door de bossen van de Veluwe genomen hebben i.p.v. de kortste weg door de polder. Met een vrij normale snelheid hebben we het laatste stuk van het traject kunnen afleggen. Rond half vier lagen we klaar wakker van de spannende rit in bed.

Toen we 's middags weer over de A28 reden, maar nu in omgekeerde richting naar Wezep voor de traditionele nieuwjaarsborrel bij grandmama, was de plek waar we de blauwe zwaailichten en schimmen hadden gezien, gemarkeerd door vele remsporen. Brandmerken van een nachtelijk mistavontuur rond de jaarwisseling.